In 2006 vestigden de politie, gemeente Amsterdam en de VU de Frans Denkers leerstoel Veiligheid & Burgerschap. Het bijbehorende onderzoeksprogramma werd in 2016 gesloten en is opgegaan in het nieuwe onderzoeksprogramma Veiligheid & Veerkracht . Binnen Veiligheid & Burgerschap lag onze eerste focus op hoe gemeente, politie en andere professionele partijen het tegengaan van criminaliteit en overlast in Amsterdam organiseerden. Daarnaast ging onze aandacht uit naar hoe haar bewoners veiligheid vervolgens beleefden. Ten slotte stond de relatie tussen organisatie en ervaring centraal. Het programma werd gefaciliteerd door het politiekorps Amsterdam-Amstelland, de gemeente Amsterdam en de Vrije Universiteit. De onderzoeksgroep droeg bij aan het strategisch beleid van politie en gemeente, maar was daaraan niet ondergeschikt. Ter afronding van het programma Veiligheid & burgerschap hebben we de bundel Perspectieven op Veiligheid: van burgerschap tot veerkracht samengesteld.
Gerealiseerde onderzoeken (selectie)
- Samen sterk: Wijkagenten, wijkGGD’ers en hun aanpak van ‘verwarde personen’ in Amsterdam (2016)
Wat er op straat en achter de voordeur gebeurt, gaat niet alleen wijkagenten aan. In Amsterdam houden ook sociaalpsychiatrisch verpleegkundigen zich bezig met de aanpak van ‘verwarde personen’. In de meeste gevallen verloopt de samenwerking goed. Maar soms ontstaat de discussie of wijkagenten altijd mee op huisbezoek moeten gaan. Verder blijkt nazorg en monitoring van cases door tijdgebrek niet altijd haalbaar. - Serieus nemen: Over het vertrouwen van burgers in de Amsterdamse politie (2015)
Ontevredenheid én tevredenheid over het politiecontact, de sociale cohesie in de buurt, en in mindere mate de etnische spanningen in een buurt, zijn de belangrijkste bepalers van het vertrouwen in de politie. Vertrouwen in de politie is de laatste decennia hoog op de agenda van het veiligheidsbeleid gekomen. Wat kan de politie doen om dat vertrouwen te vergroten? - Burgers in veiligheid: Een inventarisatie van burgerparticipatie op het domein van de sociale veiligheid (2014)
Burgerparticipatie komt in vele soorten en maten voor. Burgers gaan op uiteenlopende manieren aan de slag met het veiliger maken van hun leefsituatie. De politie kan in haken op deze burgerinitiatieven. Dit biedt mogelijkheden om ‘in verbinding met burgers’ te zijn. - De buurtwacht: Naar een balans tussen instrumentalisering en autonomie van burgers in veiligheid (2014)
Buurtwachten blijken in verschillende leefgemeenschappen voor te komen en op uiteenlopende manieren te zijn ingericht. Soms zijn buurtwachten opgericht vanuit acute problemen, maar vaak ook vanuit het idee van preventie. Dit rapport schetst een beeld dit opkomende fenomeen in Nederland. - Gemeentelijke handhavers in Amsterdam: Een onderzoek naar hun werk op straat (2012)
Het uitvoeren van veiligheidstaken is niet alleen een taak van de politie. De afgelopen jaren worden steeds vaker gemeentelijk handhavers ingezet. Toch blijft het voor handhavers aftasten wat hun nieuwe rol precies is. Uit deze studie blijkt dat handhavers een grote rol hebben in contact met burgers, waaronder geruststellen, aanspreken en corrigeren. - 101 taken voor buurtregisseurs: Een verkennend onderzoek naar de uitvoering van buurtregie en de ervaringen van buurtregisseurs met hun takenpakket (2011)
Wijkagent is een gewaardeerde functie binnen de politie, maar wat zijn de formeel toegekende taken? Welke taken voeren zij uit? Op dit moment is de ervaring dat alles dat met de buurt te maken heeft (en dat is veel) , wordt doorgeschoven naar de wijkagent. Hoe staan wijkagenten in hun werk? - De praktijk van Vliegende Brigades: Doelen, werkprocessen en opbrengsten (2011)
De Vliegende Brigades bevorderen ‘integraliteit’ tussen handhaving en hulpverlening. Aan de ene kant moeten brigadisten normstellend optreden en kleine overtredingen in de stad tegengaan. Aan de andere kant moeten ze een schakel vormen tussen de werelden van gemeente, politie en zorg. Hierdoor is de gezamenlijkheid in het lokale veiligheidsveld toegenomen. Toch kan de dagelijkse synergie tussen brigadisten en politieagenten beter. - Versnipperde regie: De positie van de gemeente in een lokaal veiligheidsnetwerk (2010)
In dit artikel is een grootstedelijk veiligheidsnetwerk ter bestrijding van alcohol- en drugsoverlast onderzocht. In hoeverre kan de gemeente de eis waarmaken dat zij de regie over lokale veiligheid moet voeren? - Verborgen Kracht: Burgerparticipatie op het vlak van veiligheid (2008)
De roep om veiligheid van burgers wordt steeds groter, maar het vermogen van politie en (lokale) overheid om daar in te voorzien staat onder druk. Politie en overheid zoeken de oplossing in samenwerking met andere partijen, waaronder burgers. Welke vormen van burgerparticipatie zijn er en wat betekenen deze voor de rol van de overheid en in het bijzonder van de politie? - Het effect van positieve en negatieve factoren op veiligheidsbeleving: Een kwantitatieve studie onder inwoners van Amsterdam (2008)
Veiligheidsbeleving gaat over meer dan criminaliteit en slachtofferschap. Positieve factoren dragen ook bij aan de veiligheidsbeleving. Vertrouwen, sociale cohesie en prettige contacten tussen burgers zijn belangrijk om veiligheidsbeleving te verklaren. Dit is een les voor beleidsmakers die zich vooral richten op het tegengaan van onveiligheidsbeleving. - Burgerpercepties over particuliere beveiliging (2008)
Naast de politie zijn steeds vaker particuliere beveiligers actief. Burgers blijken steeds vaker met hen in contact te komen, maar hebben geen specifieke mening over beveiligers. Het lijkt er op dat zij beveiligingswerk vooral als een ‘servicegerichte’ functie zien.
"Uitgangspunt van het programma was: onafhankelijk, maar relevant. Het programma heeft daardoor veel inzichten en instrumenten opgeleverd die ook buiten Amsterdam worden gebruikt."
- Prof. dr. Hans Boutellier